2011-02-25

འདྲ་མཉམ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆིག་སྒྲིལ་འཚོལ་བ།

༸གོང་ས་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་མོལ་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ། 

ཆུང་ཚེ་རིང་གིས་དབྱིན་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།

ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡༤ ཉིན་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ས་ཝ་ཤིན་ཀྲོན་གྱི་བྷོ་རུ་ཀིན་སེ་(Brookings)སློབ་ཁང་དུ་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་དབར་གྱི་མིག་སྔའི་འབྲེལ་མོལ་གནས་སྟངས་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གསལ་བཤད་གནང་བ་རེད།

ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གི་སྐུ་ཚབ་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་དབར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་བཟུང་ད་ཕན་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་ལྔ་གནང་ཟིན་པ་དང༌། རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གིས་གསལ་བཤད་གནང་སྐབས་འབྲེལ་མོལ་འདི་དག་འཕེལ་རིམ་པ་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་སླེབས་པའི་སྐོར་གསུངས་པ་སྟེ་“གཞི་རྩའི་མི་མཐུན་པ་རྣམས་གནས་སའི་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་ལངས་ཕྱོགས་ཐད་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཀར་ཤེས་རྟོགས་སྔར་བས་ཟབ་པ་བྱུང་”ཞེས་གསུངས་ཡོད།

ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྐུ་ཚབ་དང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་དབར་གྱི་མིག་སྔའི་འབྲེལ་མོལ་གྱི་གནས་སྟངས།

ཇོན་ཨལ་ ཐོ་རན་ཊོན་རྒྱ་ནག་ལྟེ་གནས་ཁང་(The John L. Thornton China Center)དང༌། བྷུ་རུ་ཀིན་སེ་སློབ་ཁང་གི་ཨེ་ཤ་ཡའི་བྱང་ཤར་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཕྲན་ལ་ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྐུ་ཚབ་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་དབར་གྱི་ད་ལྟའི་འབྲེལ་མོལ་གནས་སྟངས་སྐོར་གླེང་མོལ་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་བཟུང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱིས་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་ལྔ་བྱས་ཟིན་ཏེ། བོད་དང་རྒྱ་ནག་མི་མང་གི་འབྱུང་འགྱུར་ཐད་གཉིས་མོས་བྱ་ཐུབ་པའི་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་སླེབས་པར་དགོས་མཁོ་ཡོད་པའི་གུ་ཡངས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བསྐྲུན་རྒྱུར་འགྲོ་ལམ་རིང་པོ་ཞིག་སོང་བ་རེད།

རྒྱ་ནག་གི་དབུ་ཁྲིད་ཚོའི་ཁྲོད་“འཆམ་མཐུན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་”ཤིག་བསྐྲུན་རྒྱུའི་དོ་སྣང་གསར་པ་ཞིག་སླེབས་བཞིན་པ་འདིས་ང་ཚོ་བོད་མི་བློ་སྟོབས་འཕེལ། འཆམ་མཐུན་གྱི་ཐོག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནི་ཐུན་མོང་གི་མོས་མཐུན་ཡོད་པ་་དང་སྤྱི་ཚོགས་དེའི་མི་མང་ཚང་མའི་དགོས་མཁོར་བསམ་གཞིགས་བྱས་པའི་ཐོག་ནས་བསྐྲུན་པ་ཡིན་དགོས། འདི་ནི་མི་རིགས་ཐ་དད་མང་པོ་འདུས་པའི་དེང་གི་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལྷག་པར་དུ་དེ་ལྟར་རེད།

དེ་བཞིན་“འབྱོར་ཕྱུགས་ལྡན་ལ་མང་གཙོ་དང་རིག་གཞུང་སྔོན་ཐོན་ཡིན་པའི་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་”ཏུ་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུའི་རྒྱ་ནག་གི་“ཞི་བའི་འཕེལ་རྒྱས་”( peaceful rise) ཞེས་པའི་ལྟ་བས་ཀྱང་ང་ཚོར་སྐུལ་ལྕག་ཐེབས་བྱུང༌། ལྟ་བ་འདིས་དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་ནང་འཕྲད་བཞིན་པའི་གནད་དོན་མང་པོར་སྦ་གསང་མེད་པར་གདོང་ལེན་བྱེད་པ་དང་མཉམ་དུ་དེ་ཉིད་ཡུན་གནས་དགོས་ཚེ། བོད་མིའི་མངོན་འདོད་ལའང་བསམ་ཤེས་ངེས་པར་བྱེད་དགོས་ཏེ། ཞི་བདེ་དང་བརྟན་ལྷིང་ནི་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ཁོ་ནས་མ་གཏོགས་མངོན་འགྱུར་བྱེད་མི་ཐུབ། རིག་གཞུང་སྣ་མང་དང་ལེན་དང༌། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་“ཞི་བའི་འཕེལ་རྒྱས་”ལེགས་སྒྲུབ་ཆ་ཚང་བ་ཡོང་བའི་གལ་ཆེའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་རེད།

ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་རྣམས་ནང་ཁུལ་ལྟོས་ཤིང་འབྲེལ་བའི་དགོངས་པ་དང༌། གང་གི་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ནང་གསལ་སྟོན་མཛད་པ་ལྟར། བོད་ཀྱི་འབྱུང་འགྱུར་ཐད་ཁོང་གི་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་མཛད་ཕྱོགས་དང་གཟིགས་ཚུལ་ནི། འཆམ་མཐུན་དང་ཞི་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་དང་མཐུན་ཆ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་སྐབས་ཤིག་ལ་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་
“དེང་སྐབས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་འདིའི་ནང༌། ང་ཚོར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་རྣམས་གཅིག་ཡིན་པར་དང་ལེན་བྱེད་དགོས་པའི་དགོས་མཁོ་ཡོད། འཛམ་གླིང་འདི་བཞིན་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཚབས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཅིང༌། ནང་ཁུལ་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཤིང་འབྲེལ་བའི་གནས་སྟངས་གསར་པ་འདིའི་འོག རང་དོན་རྣམས་སྐྱེ་བོ་གཞན་ལ་རག་ལས་པ་དེ་གསལ་པོ་རེད། དེར་བརྟེན་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བསྐྲུན་མ་ཐུབ་ཚེ་ང་ཚོའི་འབྱུང་འགྱུར་ཉེན་ཁའི་ནང་ལྷུང་རྒྱུ་རེད་”ཅེས་བཀའ་གནང་ཡོད།

མིག་སྔའི་འབྲེལ་མོལ།
དེ་རིང་ངས་བོད་ནང་གི་ད་ཡོད་གནས་སྟངས་ཐད་དཀའ་སེལ་ཐབས་ལམ་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེད་རིང་འཕྲད་པའི་འགོག་རྐྱེན་དང་བོད་མིའི་ཉམས་མྱོང་འགའ་ཞིག་ཞུ་འདོད་བྱུང༌། ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མས་བཀས་མངགས་རྒྱ་ནག་གི་དབུ་འཁྲིད་དང་མཇལ་མོལ་བྱེད་མཁན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ངའི་རྟོག་ཞིབ་འདིས་མཐར་ཐུག་གཉིས་ཕན་གྱི་གྲོས་མཐུན་འབྱུང་གཞིའི་ཡིད་ཆེས་དང༌། དྲང་བཞག་གི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་བསྐྲུན་རྒྱུར་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡོད།

2011-02-16

མཉམ་འབྲེལ་ལས་འགུལ་གྱི་འབྱུང་རྩ་དང་འཕེལ་རིམ།།

ཀྲི་ སྤ་རཱན་ཇོ་ཏི།
ངོ་སྤྲོད།
༄༅།། མཉམ་ལས་ཞེས་པའི་བསམ་ཚུལ་ནི་འགྲོ་བ་མི་རང་ཉིད་ལས་ཀྱང་རྙིང་བ་ཞིག་ཡིན་མོད། ཚོགས་སྡེའི་ངོ་བོར་གྲུབ་པའི་མཉམ་འབྲེལ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད། དེ་ཡང་བཟོ་ལས་གསར་བརྗེ་ལས་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་བྱུང་བའི་དབང་གིས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ལས་འགུལ་དེར་རྡོག་ལ་བསྒྲིལ་བའི་རྣམ་པ་ཐོན་ཡོད། བཟོ་ལས་གསར་བརྗེ་བྱུང་བར་བརྟེན་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལག་པས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པ་ནས་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པར་ཁ་ཕྱོགས་བསྒྱུར་ཡོད། དེ་བཞིན་གྲོང་གསེབ་ནས་གྲོང་ཁྱེར་ལ་གནས་སྤོ་བྱེད་པ་དང༌། བཟོ་པ་རྣམས་ཉིན་རེར་ཆུ་ཚོད་མང་པོ་ངལ་རྩོལ་བྱེད་བཅུག་པར་མ་ཟད། བྱིས་པ་རྣམས་ལ་ཡང་རྡོ་སོལ་སྔོགས་འདོན་སོགས་བྱེད་བཅུག་སྟབས་བཟོ་པའི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་ཡ་ང་བར་གྱུར། དབྱིན་ཡུལ་དུ་ལེའི་ཛེག ཧྤེར་ (Laissez Faire-ཚོང་འབྲེལ་གྱི་རང་དབང།)ཞེས་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། མི་སྒེར་སོ་སོའི་འདུན་པ་དང་དགའ་མོས་ལ་གཞིགས་པའི་ཚོང་ལས་སྒྲུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རང་དབང་ཆ་ཚང་སྤྲད་ཡོད་ཅིང༌། དེ་སྐབས་དབུལ་ཕྱུག་དབར་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཧེ་བག་དེ་བས་ཀྱང་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང༌། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཤིན་ཏུ་སྐྱོ་བར་གྱུར་ཡོད། དེ་ལྟའི་གཉན་འཕྲང་གྱི་སྐབས་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་རོ་བྷར་ཊི་ ཨོ་ཝན་ (Robert Owen) དང་ཕ་རན་སིའི་ཅར་ལི་སེ་ ཧྥོ་རར་ (Charles Fourer) ལྟ་བུའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་སྨྲ་བ་འགས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ལམ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལེགས་སྤེལ་ཉེན་འགོག་ཀྱི་ཕན་པ་རླབས་ཆེན་བསྒྲུབས་ཡོད།

ཐོག་མའི་འབད་བརྩོན།
    དབྱིན་ཡུལ་དུ་གནས་སྡོད་ཌུ་ཆའི་ཡུལ་མི་(Dutchman)པི་སི་ ཧྥ་ལོག་བྷོའི་ (P.C. Plockboy) ཞེས་པས་ཕྱི་ལོ་ ༡༦༥༩ ལོར་ལག་ཤེས་པ་དང༌། གྲུ་པ། ཆེད་ལས་མི་སྣ་བཅས་ལས་གྲུབ་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་བཟོ་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་འཁོད་པའི་འགྲེམས་ཤོག་ཅིག་པར་བསྐྲུན་བྱས་ཡོད་པ་དང༌། སྒྲིག་འཛུགས་དེའི་ནང་མ་རྩ་འཇོག་མཁན་དང་ལས་རྩོལ་གྱི་ཞབས་འདེགས་སྒྲུབ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རང་མོས་བཞིན་ལས་རྩོལ་དང་མ་རྩ་ཕྱིར་འཐེན་བྱ་ཆོག་པ་ཡང་བཀོད་ཡོད། དེ་བཞིན་ཚོགས་པ་ནང་ཁུལ་དུ་ཞིང་ལས་ཀྱི་ཐོན་འབབ་དང་བཟོ་ལས་ཐོན་རྫས་བརྗེ་ལེན་བྱ་རྒྱུ་དང༌། དེ་ལས་བྱུང་བའི་ཁེ་འབབ་ཚོགས་མིར་བགོ་འགྲེམས་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གསལ་ཡོད་པ་རེད། ལོ་ཤས་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༦༩༥ ལོར་དབྱིན་ཡུལ་ཆོས་གྲོགས་ཚོགས